ZG NSZZ Policjantów na ostatnim posiedzeniu w dniu 9 sierpnia opracował i przyjął uchwałą nr 259/V/2012 opinię dotyczącą zmiany ustawy o Policji (L-4) i komisji lekarskich.
Pan Jacek Cichocki
Minister Spraw Wewnętrznych
OPINIA
Zarządu Głównego NSZZ Policjantów
do projektu założeń ustawy o zmianie ustaw o Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz niektórych innych ustaw.
W odpowiedzi na pismo DP-I-0231-41/12 z dnia 19 lipca 2012r Zarząd Główny Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Policjantów przekazuje uwagi dotyczące projektu z dnia 16 lipca 2012 r. założeń ustawy o zmianie ustaw o Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz niektórych innych ustaw:
ZG NSZZ Policjantów kategorycznie odrzuca zaprezentowany do wglądu w sposób naruszający zasady prawidłowej legislacji oraz sprzeczny z obowiązującym prawem (nieprawidłowy tryb przedstawienia do zaopiniowania) projekt założeń ustawy o zmianie ustaw o Policji….. Zgodnie z art. 19 ustawy o związkach zawodowych organy władzy i administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego kierują założenia albo projekty aktów prawnych do odpowiednich władz statutowych związku. Ww. założenia albo projekty organy władzy i administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego przekazują również na odpowiedni adres elektroniczny wskazany przez właściwy organ statutowy związku, nie później niż w dniu ich doręczenia na piśmie. Wymóg ten nie został spełniony w odniesieniu do projektu założeń projektu ustawy…, gdyż NSZZ Policjantów został jedynie poinformowany przez MSW o umieszczeniu projektu założeń projektu ustawy na stronie BIP RCL, a samych założeń w żadnej formie nie otrzymał. Należy też zwrócić uwagę, że ustawa o związkach zawodowych nie przewiduje czegoś takiego jak „projekt założeń projektu”, wskutek czego dokument zamieszczony na stronie BIP RCL nie spełnia wymogów określonych ustawowo i de facto nie podlega opiniowaniu.
ZG NSZZ Policjantów uważa za wysoce niewłaściwą, utrzymującą się w ostatnim okresie praktykę kierowania do zaopiniowania przez związki zawodowe wyłącznie założeń projektów aktów prawnych bez przekazywania następnie do zaopiniowania właściwych projektów. Należy podkreślić, że w projektach aktów prawnych zawarte są często rozwiązania szczegółowe odbiegające od przedstawionych w założeniach lub takie, o których w założeniach w ogóle nie było mowy.
Propozycje zawarte w treści założeń stanowią kolejną próbę uznania za tożsame zasad obowiązujących pracowników zatrudnianych na podstawie umowy o pracę (kodeks pracy) z zasadami wynikającymi ze szczególnego trybu nawiązywania stosunku służbowego wraz z wynikającymi z tego tytułu konsekwencjami. Tryb nawiązywania stosunku służbowego jest określony jako czynność prawno-administracyjna, w której stronami są Państwo reprezentowane przez Ministra Spraw Wewnętrznych, Komendanta Głównego Policji oraz inne organy wymienione w ustawie o Policji, a zmaterializowany w formie decyzji administracyjnej ws. mianowania poprzedzonego szczególnymi warunkami wymaganymi do spełnienia przez kandydata, a opisanego między innymi w art. 25 ust. 1, 2 i 3, art. 26 ust. 1 i 2 ustawy o Policji oraz art. 27 ust. 1 tejże ustawy, gdzie policjant przyjmuje na siebie obowiązki składając ślubowanie, w którym zobowiązuje się wykonywać je nawet z narażeniem życia. Ponadto ślubuje poddawać się dyscyplinie służbowej wykonując rozkazy przełożonych oraz przestrzegać zasad etyki zawodowej, za naruszenie których, zgodnie z art. 134 wym. ustawy, może nawet zostać wydalony ze służby. Podnieść należy, że w przeciwieństwie do większości grup zawodowych funkcjonariusz Policji (służb mundurowych) podlega także szczególnej odpowiedzialności karnej za popełnienie przestępstwa, a także przestępstwa skarbowego popełnionego z winy umyślnej, może również zostać zwolniony ze służby w przypadku skazania prawomocnym wyrokiem sądu za inne przestępstwo (nieumyślne). Może zostać zwolniony także w przypadku upływu 12 miesięcy od zawieszenia w czynnościach służbowych. Funkcjonariusz Policji podlega szczególnym zasadom odpowiedzialności, np. pozbawieniu uprawnień emerytalnych i mieszkania służbowego za popełnienie niektórych rodzajów przestępstw. Funkcjonariusz Policji, odmiennie od zasad obowiązujących w kodeksie pracy nie posiada uregulowanego czasu służby, gdyż czas jej pełnienia jest określony wymiarem jego obowiązków (art. 33 ustawy o Policji). Zgodnie z obowiązującym prawem, odmiennie niż w innych grupach zawodowych realizują się konstytucyjne prawa funkcjonariuszy, w tym zakaz przynależności do partii politycznych, ograniczone prawo wyborcze, zakaz swobodnego podejmowania dodatkowych zajęć zarobkowych, także odmiennie niż w kodeksie pracy policjanci nie otrzymują wynagrodzenia za nadgodziny, służbę w dni ustawowo wolne od pracy, święta i porę nocną.
Z powyższych względów niedopuszczalne jest porównywanie pracy ze służbą i wnioskowanie o stosowanie jednakowych rozwiązań tylko w zakresie odpłatności za przebywanie na zwolnieniach lekarskich.
W praktyce sposób wykonywania służby w Policji jest pozbawiony jakiejkolwiek kontroli ze strony Państwowej Inspekcji Pracy. Nie funkcjonuje także żaden rodzaj profilaktyki zdrowotnej, poza bardzo ograniczonymi w swoim zakresie badaniami profilaktycznymi. W przedstawionych założeniach całkowicie brakuje analizy źródeł powstawania chorób i schorzeń w służbie a także wpływu niepełnego zatrudnienia na jej uciążliwość i występowanie zjawisk wypalenia zawodowego, chorób z pogranicza nerwic i psychoz. Zaprezentowana argumentacja świadczy o całkowitym braku rozeznania przedmiotu proponowanej regulacji, a nosi znamiona uporczywego procesu generowania środków na utrzymanie Policji kosztem samych policjantów.
Za hipokryzję uważamy stwierdzenie, że „planowane zmiany wpisują się w oczekiwania przełożonych funkcjonariuszy i żołnierzy różnych szczebli kierowania oraz samych funkcjonariuszy i żołnierzy, którzy wykonują zadania służbowe w zastępstwie nieobecnych z powodu zwolnień lekarskich”, zwłaszcza, że ci sami przełożeni akceptują bezkrytycznie stan, w którym występuje patologiczne zjawisko niepełnego zatrudnienia (wakatów), w ramach którego właśnie funkcjonariusze muszą wykonywać zadania służbowe w zastępstwie nieobecnych, których ci przełożeni po prostu nie zatrudniają. Próba lansowania teorii, że wątpliwie „zaoszczędzone” w wyniku ograniczeń uposażeń funkcjonariuszy chorujących środki finansowe przeznaczone zostaną na fundusz nagród i zapomóg (o ile projektodawca zadał sobie trud hipotetycznego wyliczenia możliwych do uzyskania w ten sposób środków, o tyle zupełnie pominął kwestię związaną z kosztami wprowadzenia tego systemu) dla tych, którzy będą faktycznie wykonywać zajęcia służbowe w zastępstwie nieobecnych z powodu choroby, nie wytrzymuje konfrontacji z dotychczasową praktyką, na podstawie której kierownictwo służbowe Policji środki z niepełnego zatrudnienia (wakatów) – kilkaset milionów złotych rocznie przeznacza prawie w całości na wydatki rzeczowe, a jedynie niewielką ich część na elementy uposażenia policjantów. W tej sytuacji NSZZ Policjantów nie może zgodzić się ani z trybem proponowanej techniki legislacyjnej, ani z treścią założeń oraz uzasadnieniem.
Przed podjęciem prac nad ewentualnymi założeniami do aktów prawnych zmierzających do odmiennej niż obowiązująca regulacja w tym zakresie, za właściwe należy uznać wprowadzenie minimum jednorocznego okresu monitorowania zwolnień lekarskich z uwzględnieniem ich specyfiki, źródeł i przyczyn zachorowań, ich występowania w poszczególnych rodzajach służb i jednostkach organizacyjnych Policji. Bezwzględnie należy zlecić wykonanie badań dotyczących medycyny pracy, w tym stresogenności, wypalenia zawodowego oraz innych objawów charakteryzujących się specyfiką służby oraz występującego, a przemilczanego obecnie mobbingu. Ponadto, w celu zapobiegania źródłom zwolnień należy opracować standaryzację stanowisk służbowych określając w szczególności dopuszczalne obciążenia obowiązkami służbowymi na tych stanowiskach. Nieodzownym jest także, w oparciu o te badania oraz kompleksowe badania wszechstronnego stanu zdrowia funkcjonariuszy, opracowanie katalogu chorób zawodowych.
Dopiero po zebraniu wszystkich danych można podjąć próbę opracowania i wdrożenia właściwego dla osiągnięcia skutku systemu obowiązującego w całej Policji
Natomiast zaproponowane założenia oparte są na nieobiektywnych wyliczeniach zmierzających jedynie do wyolbrzymienia podanych liczb bez rzetelnej analizy.
Dane zaprezentowane w teście regulacyjnym przez podsekretarza stanu, Pana Michała Deskura pogłębiają nasze przekonanie o powierzchowności przeprowadzonych analiz użytych do zilustrowania poglądu o konieczności takiej regulacji przedmiotowego zakresu założeń z uwagi na fakt manipulacji danymi dostępnymi autorowi. NSZZ Policjantów powołując się na źródła prezentowane między innymi w czasopiśmie „Policja 997” odnotował istniejące w krajach wspólnoty europejskiej rozwiązania w tym zakresie, tj. wprowadzenie okresów, w których za pobyt na zwolnieniu lekarskim policjanci nie ponoszą żadnych konsekwencji finansowych. Świadczy to o tym, że w krajach tych zauważono problem istnienia chorób w związku z wykonywaniem zadań służbowych i konieczność zadbania o los funkcjonariuszy, którzy chorobom takim ulegli. Przyjęta przez projektodawcę wybiórcza metoda prezentowania danych ma na celu wywołanie wrażenia, że stosowanie rozwiązań podobnych jak na Litwie i w Bułgarii jest powszechne w państwach wspólnoty europejskiej i ma wywołać wrażenie regulacji zgodnej z panującym w tych krajach poglądem na tę kwestię.
Podnosząc kwestię zmiany art. 43 ust. 1 Ustawy o Policji gwarantującego 12-miesięczną ochronę policjantów, którzy zaprzestali służby z powodu choroby, o zwolnieniu policjanta powinna decydować właściwa komisja lekarska oceniając stan zdrowia i przydatność do służby. Brak jest uzasadnionych powodów, dla których skróceniu ma ulec okres ochronny chorych policjantów. Posługiwanie się określeniami „długotrwałego i często nieuzasadnionego korzystania…” bez podania danych ilustrujących prawdziwość tego twierdzenia jest kolejnym przykładem manipulacji w celu osiągnięcia zamierzonego efektu. Kolejnym przykładem nieporozumienia jest próba znowelizowania art. 41 ust. 2 pkt 7 i odwołanie się do regulacji obowiązujących w systemie powszechnym. NSZZ Policjantów wielokrotnie podkreślał i prezentował w swoich stanowiskach pogląd o odmienności warunków zatrudnienia i specyfiki służby oraz zagrożeń z niej wynikających w stosunku do systemu powszechnego. Tylko nasilenie złej woli i upór w dążeniu do osiągnięcia celu jakim mają być oszczędności budżetowe, tłumaczy konsekwentnie podejmowane próby nowelizacji aktualnych przepisów i zbliżania słusznych uprawnień funkcjonariuszy służb mundurowych do praw powszechnie obowiązujących w sektorze regulowanym przepisami kodeksu pracy.
Podsumowując, ZG NSZZ Policjantów odrzuca w całości projekt założeń ustawy o zmianie ustaw o Policji… i w przypadku utworzenia na ich bazie projektu ustawy domaga się przekazania go do konsultacji w celu przede wszystkim uniknięcia licznych błędów, którymi założenia są obarczone.
Przewodniczący
Zarządu Głównego NSZZ Policjantów
wz. Tomasz Krzemieński
